လူတိုင္းျဖစ္ႏိုင္တဲ့ စိတ္ေရာဂါ(၁)

ကၽြန္ေတာ္ ဒီပို႕ကို မတင္ခင္ ပထမဆံုးေျပာခ်င္ပါတယ္.ကၽြန္ေတာ္ကဆရာ၀န္တစ္ေယာက္မဟုတ္သလို၊ စိတ္ပညာရွင္တစ္ေယာက္လည္းမဟုတ္ပါဘူး....

ကၽြန္ေတာ္က CIT(Canberra Institute of Technology) မွာ Community service ပညာသင္ၾကားေနတဲ့ေက်ာင္းသူတစ္ေယာက္သာျဖစ္ပါတယ္.ေက်ာင္းစာမွာ Subject တခုအေနနဲ႕ ပါ၀င္တဲ့ Mental Health Basic အေၾကာင္းဖတ္မိသမွ် ကို ျပန္လည္ေ၀မွ်ျခင္းသာျဖစ္ပါတယ္.မွားတာပါခဲ့ရင္ေထာက္ျပေဆြးေႏြးႏိုင္သလို နားလည္ေပးဖို႕ ပထမ ဦးစြာ အသိေပးလိုပါတယ္.

ခုပထမဦးဆံုးေျပာခ်င္တဲ့အေၾကာင္းေတြကေတာ့...

What is Mental illness?
Mental illness is one of a group of illness that are known, or thought, to affect the brain causing changes in thinking,emotion and behaviour.

စိတ္ေရာဂါဆိုတာဘာလဲ?
စိတ္ေရာဂါအဓိပာယ္ ကိုေတာ့ စိတ္ရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈ(ခံစားမႈ)၊လူရဲ႕ အေတြးအေခၚ၊အေလ့အက်င္းေတြကို ေျပာင္းလဲေစတတ္ေသာေရာဂါလို႕ပဲ ဆိုထားပါတယ္.
ဒီေနရာမွာအလြယ္ေျပာရရင္ေတာ့ တခါတေလ မွာ စိတ္ေရာဂါဆိုတဲ့အတိုင္းစိတ္ရဲ႕ ခံစားႏိုင္မႈ၊ခံႏိုင္ရည္အားကို ေက်ာ္လြန္သြားတဲ့အခါမွာ စိတ္ထိခိုက္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္သလို ဦးေႏွာက္ထိခိုက္မႈေၾကာင့္လညိး့ျဖစ္္ႏိုင္ပါတယ္.


Are Mental illnesses incurable and lifelong?
No, When treated appropriately and early,many people recover fully.A mental illness is like many physical illness which require on- going treatment (such as diabetes and heart disease).A mental illness can come and go in people's lives. Some people have only one episode and recover completely.For,other it recurs throughout theit lives and requires on-going treatment.


စိတ္ေရာဂါကိုတသက္လံုးခံစားရမွာလား?
မခံစားရပါဘူး.တျခားေရာဂါေတြ(ဥပမာ-ဆီးခ်ိဳ၊ႏွလံုး)လိုပဲ ေဆးကုသမႈခံယူရင္ ေစာေစာသိလို႕ေစာေစာကုႏိုင္တာနဲ႕အမွ်
လူေကာင္းအတိုင္းျပန္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္.တခ်ိဳ႕စိတ္ေရာဂါေတြဟာ တခဏတာကုသမႈခံယူယံုမွ်နဲ႕ သက္သာေပ်ာက္ကင္းႏိုင္သလို
တခ်ိဳ႕ စိတ္ေရာဂါသည္ေတြကေတာ့ တစ္သက္လံုးစိတ္ေရာဂါခံစားေနရျပီး ကုသမႈခံယူဖို႕လိုတဲ့ အေျခအေနလည္းျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္.
(ေရာဂါအမ်ိဳးအစားနဲ႕ အႏုအရင့္ေပၚမွာမူတည္ပါတယ္)

Are people born with a mental illness?
The cause of mental illness are unclear. A predisposion tosome mental illness,auch as schizophrenia, can run in families.Many other factors such as street, bereavement, relationship breakdown,child abuse, unemployment, social isolation and times of accidents and life- threatening illness can contribute to the onset of a mental illness.

စိတ္ေရာဂါဆိုတာေမြးရာပါေရာဂါလား?
ေသခ်ာမသိႏိုင္ပါဘူး. schizophrenia(စိတ္ျပန္႕က်ဲျခင္း) လိုမ်ိဳးေရာဂါေတြကမ်ိဳးရိုးပါတတ္ပါတယ္.ဒါေပမဲ့ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားျခင္း၊
ပူေဆြးေသာကေရာက္ျခင္း၊မိသားစုျပိဳကြဲျခင္း(ရည္းစားကြဲျခင္း)၊ကေလးဘ၀ကႏွိပ္စက္ခံရျခင္း၊အလုပ္လက္မဲ့ျဖစ္ျခင္း၊အထီးက်န္ျခင္း၊
မေတာ္တဆမႈ ျဖစ္ပြားျခင္း၊ဆိုးရြားတဲ့ျခိမ္းေျခာက္မႈၾကံဳေတြ႕ျခင္းတို႕ကလည္း စိတ္ေရာဂါကိုျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္.

Should people with a mental illness be isolated from the community?
No, Most people with a mental illness recover quickly and do not need hospital care.A small number of people with a mental illness need hospital care.The attitudes of family, friends and the community towards people with mental illness play a critical part in determining their quality of life.
One of the biggest hurdles for people trying to get well is confornting the attitudes that their family, friends, employers and neighbours hold towards them because of their illness.

စိတ္ေရာဂါေ၀ဒနာသည္ကို သီးျခားခြဲထားသင့္ပါသလား?
စိတ္ေရာဂါေ၀ဒနာသည္ကို သီးျခားခြဲထားဖို႔မလိုအပ္ပါဘူး.တခ်ိဳ႕ စိတ္ေရာဂါမ်ိဳးက ေဆးရံုတက္ ကုသစရာမလိုပါဘူး.
အနည္းငယ္ေသာလူမာေတြသာေဆးရံုတက္ကုသရတာပါ.ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းဖို႕အတြက္ မိသားစု၀င္ေတြ၊မိတ္ေဆြအေပါင္းအ သင္းေတြ၊ပတ္၀န္းက်င္ရဲ႕ သေဘာထားေတြ.ဆက္ဆံေရးေတြက အေရးၾကီးလွပါတယ္.မိသားစု၀င္ေတြ၊မိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္း ေတြ၊အလုပ္ရွင္ေတြ ပတ္၀န္းက်င္ ရဲ႕ ပံုမွန္ဆက္ဆံေရး ျပန္ရရွိဖို႕ က စိတ္ေရာဂါခံစားဖူးသူေတြအတြက္ အၾကီးဆံုးအတားအဆီးပါပဲ.

How do we prevent?
Encourage research into mental illness to assist understanding of how these affect people and how they can be prevented.
Assist friends and relative with mental illness to obtain care and treatment.

ဘယ္လိုကာကြယ္ၾကမလဲ?
စိတ္ေရာဂါနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ သုေသတနေတြမ်ားမ်ားလုပ္ေပးရန္လိုသလို စိတ္ေရာဂါအေၾကာင္း အသိပညာေပးဖို႕လိုအပ္ပါတယ္.
စိတ္ေ၀ဒနာသည္ေတြကို ေစာင့္ေရွာက္ဖို႕.ေဆး၀ါးကုသေပးဖို႔ လည္းလိုအပ္ပါတယ္.


ဒီေတာ့ဒီတပတ္ေျပာခ်င္တာကေတာ့ စိတ္ေရာဂါဆိုတာ.စိတ္ထိခိုက္ရင္(သို႕) ဦးေႏွာက္ထိခိုက္ရင္ ျဖစ္တတ္တဲ့ေရာဂါဆိုတာပါပဲ.
ဒါေၾကာင့္ စိတ္ေရာဂါ မျဖစ္ေအာင္
၁. စိတ္ကိုထားတတ္ဖို႕လိုပါတယ္.positive attitute ဆိုတဲ့အေကာင္းျမင္၀ါဒကစိတ္ေရာဂါျဖစ္ႏိုင္ေျခကုိနည္းေစပါတယ္.

၂.စိတ္ေရာဂါေတြအေၾကာင္း သိထားဖို႕ လိုပါတယ္.ဒီေခတ္လို အျပိဳင္အဆိုင္ေတြ၊ဖိအားေတြမ်ားတဲ့ေခတ္ၾကီးမွာ
စိတ္ဖိဆီးမႈဆိုတာလူုတိုင္းခံစားေနရတာပါပဲ.ကိုယ့္ရဲ႕စိတ္အေျခအေန ပံုမွန္ဟုတ္မဟုတ္ ကိုယ္တိုင္ဆန္းစစ္ဖို႕ စိတ္ေရာဂါေတြအ ေၾကာင္း ဗဟုသုတရွိဖို႕ လိုလာပါျပီ.

၃.စိတ္ေရာဂါဆိုတာ ဘယ္သူမဆို အခ်ိန္အခါမေရြး ျဖစ္ပြားႏိုင္သလို ကုသေပ်ာက္ကင္းႏိုင္တာေၾကာင့္
ေရာဂါျဖစ္တာဟာ ရွက္စရာမဟုတ္ပါဘူး.ဒါေၾကာင့္မိမိစိတ္ဟာပံုမွန္အေျခအေနမဟုတ္ခဲ့ရင္ စိတ္ပညာရွင္ေတြနဲ႕ ေဆြးေႏြးသင့္ပါတယ္.စိတ္ဓာတ္မက်ပဲ .အရမ္းၾကီးမစိုးရိမ္ပဲ ကုသမႈေတြခံယူသင့္ပါတယ္.

စိတ္ေရာဂါ ေ၀ဒနာသည္ေတြကိုလည္း ခြဲျခားဆက္ဆံျခင္းမျပဳသင့္ပါဘူး..ကိုယ္္လည္းတေန႔မဟုတ္တေန႔ စိတ္ေရာဂါခံစားရ ႏိုင္ပါတယ္.


ေနာက္တပတ္မွာေတာ့ စိတ္ေရာဂါအမ်ိဴးအစားေတြနဲ႕ ကုသကာကြယ္မႈေတြအေၾကာင္းတင္ျပသြားပါမယ္.

၀င္းသု