ေလျဖတ္ျခင္း, အပူရွပ္ ေမ့ေမ်ာသြားျခင္း

ေလျဖတ္ျခင္းဟာ ဦးေႏွာက္ၾကြက္သားေတြကိုေထာက္ပံ
့ေနတဲ့ေသြးေၾကာ ေပါက္ျခင္း(သို ့့)ပိတ္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ရပါတယ္။

ေလျဖတ္ျခင္းရဲ ့ ဆိုးက်ိဳးေတြေနာက္ဆက္တြဲေတြကို အားလံုးသိၾကမွာပါ။လူတစ္ေယာက္ဟာ ပံုမွန္မသန္စြမ္းေတာ့ဘဲ အိပ္ရာေပၚမွာေနသြားရဖို ့မ်ားပါတယ္။အိပ္ရာေပၚမလဲေတာင္ ပံုပ်က္ပန္းပ်က္နဲ ့
အသက္ရွင္သြားရမွာပါ။ျဖစ္ျပီးမၾကာခင္မွာလဲ အသက္ဆံုးနိုင္ပါတယ္။ဒါေၾကာင့္ေလျဖတ္မွန္းသိျပီး ခ်က္ခ်င္းကုနိုင္ရင္ဖို ့ ေအာက္ပါရိုးရွင္းတဲ ့ အခ်က္ကေလးေတြကို မွတ္ထားေစခ်င္ပါတယ္။

ကိုယ္ေတြ ့ျဖစ္ရပ္တစ္ခု
အကင္မ်ိဳးစံုေကြ်းတဲ ့ ဧည့္ခံပြဲတစ္ခုမွာ ကြ်န္မသူငယ္ခ်င္းမတစ္ေယာက္ဟာ ခလုတ္တိုက္ျပီး လဲက်သြားပါတယ္။အားလံုးကေဆးရံုကားေခၚေပးမယ္လုပ္ေတာ့ သူမက ဘာမွမျဖစ္ပါဘူး၊အုတ္ခဲကိုခလုတ္တိုက္မိလို ့ လဲသြားတာပါလို ့ေျပာျပီး စားစရာဆက္စားပါတယ္။သူမၾကည့္ရတာ မူပ်က္ေနတယ္ထင္ရေပမယ့္ ဧည့္ခံပြဲျပီးတဲ ့အထိေနသြားပါတယ္။ညက်မွ သူ
့အမ်ိဳးသားလွမ္းဖုန္းဆက္လို ့ ကြ်န္မတို ့သိလိုက္ရတာက သူမကို ညေန ၆
နာရီမွာေဆးရံုတင္လိုက္ရျပီး ဘာမွမလုပ္ရေသးခင္မွာပဲ
ဆံုးသြားျပီဆိုတာပါပဲ။တကယ္၀မ္းနည္းစရာေကာင္းတဲ ့ အျဖစ္ပါ။သူမဟာဧည့္ခံပြဲမွာကတည္းက ေလျဖတ္ျခင္းကို စခံစားခဲ ့ရတာျဖစ္ပါတယ္။ေဘးနားကလူေတြကသာ ေလျဖတ္ျခင္းရဲ ့
လကၡဏာေတြကို ခြဲျခားသိနိုင္ခဲ ့မယ္ဆိုရင္ သူမဟာဒီေန ့ထိလူ
့ေလာကမွာရွိေနဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ဒါဟာကြ်န္ေတာ္တို ့အတြက္ သင္ခန္းစာပါပဲ။


လူတိုင္းသိသင့္
ဦးေႏွာက္နဲ ့ အာရံုေၾကာ အထူးကုဆရာ၀န္ၾကီး တစ္ေယာက္ကေတာ့ ေလျဖတ္တယ္လို ့ သိသိရျခင္း ၃
နာရီအတြင္းလူနာဟာ ဆရာ၀န္နဲ ့ေတြ ့ခြင့္ရမယ္ဆိုရင္ ျပန္ေကာင္းနိုင္ပါတယ္လို
့ ေျပာပါတယ္။ ဆရာ၀န္ တစ္ေယာက္သာဆို ဒီလိုဘာျဖစ္လို
့ျဖစ္မွန္းမသိျဖစ္တာကို ေလျဖတ္တာလို ့ ခ်က္ခ်င္းသိနိုင္လို ့
ခ်က္ခ်င္းစမ္းသပ္ အတည္ျပဳနိုင္ပါမယ္။ ျပီးေတာ့ အနည္းဆံုး ၃နာရီအတြင္းမွာ
လူနာကို ေဆးကုသမွဳ ခံယူေစနိုင္ရင္ လူနာဟာ ေ၀ဒနာမ်ိဳးစံု ခံစားရေတာ့မွာ
မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ မနားမွာ ဆရာ၀န္တစ္ေယာက္မွ မရွိဘူးဆိုရင္
ဘယ္လိုလုပ္ၾကမလဲ။ ဒါေၾကာင့္ အားလံုးအတြက္ေရာ၊ ကိုယ့္အတြက္ပါ
လူတိုင္းသိသင့္တဲ ့ေလျဖတ္ျခင္း ဟုတ္မဟုတ္ခြဲနိုင္တဲ ့
အခ်က္လြယ္လြယ္ေလးေတြကို ဆရာ၀န္ၾကီးက ေျပာျပေပးခဲ ့ပါတယ္။


ေလျဖတ္ျခင္းရဲ ့ ရုတ္တရက္လကၡဏာမ်ား
Stroke လို ့ေခၚတဲ ့ ေလျဖတ္ျခင္းဟာ ဦးေႏွာက္အတြင္းပိုင္း ေသြးေၾကာ
တစ္ခုခုေပါက္လို ့၊ ဒါမွမဟုတ္ ပိတ္သြားလို ့ ဦးေႏွာက္တစ္ေနရာမွာ
ေသြးမရေတာ့ဘဲ အလုပ္မလုပ္နိုင္တဲ ့ အတြက္ ခႏၵာကိုယ္ ထိခိုက္သြားတာ
ျဖစ္ပါတယ္။ ဦးေႏ်ာက္မွာျဖစ္တဲ ့ေနရာေတြက တစ္ေယာက္နဲ ့တစ္ေယာက္ မတူတဲ
့အတြက္ ေလျဖတ္ျခင္းရဲ ့လကၡဏာေတြက တစ္ခါတစ္ေလမွာ ခြဲျခားရခက္ပါတယ္။
ကံဆိုးခ်င္လို ့ေဘးလူေတြက မသိ နားမလည္ရင္ေတာ့ ေသျပီေပါ့ဗ်ာ။
ဒီေတာ့ေလျဖတ္တာရဲ ့ လကၡဏာေတြ၊ လုပ္ရမွာေတြကို အဂၤလိပ္လို
အတိုေကာက္မွတ္ခ်င္ရင္ သူ ့ေရာဂါရဲ ့နာမည္အတိုင္း STROKE လို
့မွတ္နိုင္ပါတယ္။ ျမန္မာလိုသိထားလဲ တူတူပါပဲ။ အရင္ဆံုး လူနာကို S,T,R
ဆိုျပီး ၃ခုခိုင္းၾကည့္ပါ။

(S=Smile) လူနာကိုျပံဳးခိုင္းပါ။ (ပံုမွန္ျပံဳးသလိုျဖစ္ရဲ ့လား၊ရြဲ ့ေနေစာင္းေနလားၾကည့္ပါ)
(T=Talk) စကားေျပာခိုင္းပါ။
(R=Raise both arms) လက္ႏွစ္ဖက္ေျမွာက္ခိုင္းပါ။ ဒါေတြအကုန္ ေခ်ာေခ်ာေမြ ့ေမြ
့လုပ္နိုင္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ STR ျပီးလို ့ OK ေပါ့။ တစ္ခုခုကို မလုပ္နိုင္ခဲ
့ဘူးဆိုရင္ေတာ့ (E=Emergency) အေရးေပၚျဖစ္လို ့ ေဆးရံုတင္မွရပါမယ္။
ေနာက္ထပ္ လကၡဏာတစ္ခုကိုလဲ ထပ္ၾကည့္နိုင္ပါေသးတယ္။ လူနာကို
လွ်ာထုတ္ခိုင္းပါ။ လွ်ာဟာ လိမ္ေခါက္ပံုပ်က္ျပီး တစ္ဖက္ဖက္ကို
ေစာင္းေနမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေလျဖတ္တာ ေသခ်ာပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ေတာ့ လူနာဟာ
အရမ္းစိုးရိမ္ရလို ့ အျမန္ဆံုး ေဆးကုသမွဳခံယူရေအာင္ လုပ္ေပးပါ။
ဒီေတာ့ဒီေဆာင္းပါးမွာပါတဲ ့အခ်က္ေတြကို သင္ကိုယ္တိုင္လဲ
မွတ္သား၊လက္လွမ္းမီသမွ်လဲ ေျပာျပမယ္ဆိုရင္ သင္အပါအ၀င္ လူေပါင္းမ်ားစြာရဲ ့
အသက္ေတြကို ကယ္တင္နိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ S,T,R,O,K,E မေမ ့နဲ ့ ေနာ္။
................................................................
Heat Stroke သို႔မဟုတ္ အပူရွပ္ ေမ့ေမ်ာသြားျခင္းကို အသက္ကယ္ျခင္း

ဒီႏွစ္ေႏြရာသီရဲ့ အပူခ်ိန္ဟာ ျမန္မာနိုင္ငံအလယ္ပိုင္းက တခ်ိဳ႔
ျမိဳ႕ေတြမွာဆို ၄၃ ဒီဂရီဆဲစီးယက္ ေက်ာ္တဲ့အထိ အရမ္းျပင္းထန္လြန္းလွပါတယ္။
မၾကံဳစဖူး ပူျပင္းတဲ့ ႏွစ္တစ္ႏွစ္ဆိုရင္
မမွားပါဘူး။ ဒီလို တစ္ရက္နဲ႔ တစ္ရက္ေတာင္ မတူဘဲ အပူခ်ိန္ အရမ္းျပင္းလာတဲ့
အခ်ိန္မွာ ခႏၥာကိုယ္က အပူခ်ိန္ထိန္းညွိေပးတဲ့ စနစ္ (Thermoregulatory
Mechanism) က ခ်က္ခ်င္း အလိုက္သင့္ အဆင္မေျပနိုင္ေသးတဲ့အခ်ိန္မွာ
အပူဒဏ္ေၾကာင့္ Heat Stroke (အပူရွပ္ ေမ့ေမ်ာသြားျခင္း) ဆိုတာ
ခံစားရတတ္ပါတယ္။

ဒါဟာ အရည္ဓာတ္ေတြ ဆံုးရွံဳးလို႔ ေရွာ့ရျခင္း၊ ေနရာအႏွံ႔ ေသြးေၾကာတြင္း
ေသြးခဲျခင္း၊ ၾကြက္သားေတြ ပ်က္စီးကုန္ျခင္း၊
အသည္းနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ အလုပ္မလုပ္ေတာ့ျခင္း နဲ႔ ဦးေႏွာက္ ေဖာေယာင္ျခင္းေတြ
ျဖစ္ေစနိုင္လို႔ အသက္အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ အေရးေပၚ အေျခအေနတစ္ရပ္ျဖစ္လို႔
အဲဒီလူရဲ့ အသက္ဟာ ေဘးနားက လူေတြဆီမွာသာ ရွိပါတယ္။

အထူးသျဖင့္ အ၀လြန္သူေတြ၊ သက္ၾကီးရြယ္အိုေတြ၊ အရက္ေသစာ အလြန္အကြ်ံ
ေသာက္စားထားသူေတြ၊
ဖ်ားေနတဲ့ သူေတြ၊ ပင္ပန္းစြာ အလုပ္လုပ္ေနသူေတြ၊ အထူးသျဖင့္ ေနပူထဲမွာ
အ၀တ္အစား လံုျခံဳစြာ မ၀တ္ထားဘဲ အလုပ္ၾကမ္းလုပ္သူေတြ(ဥပမာ
လယ္ယာအလုပ္သမားမ်ား) ဟာ Heat Stroke ရဖို႔ အရမ္းနီးစပ္ပါတယ္။

ျဖစ္ရတဲ့
အေၾကာင္းအရင္းက အရမ္းပူတဲ့ အေျခအေနမွာ ခႏၥာကိုယ္ကို အၾကာၾကီး ထားတဲ့အတြက္

ခႏၥာကိုယ္က ျပင္ပကေန အပူေတြစုပ္ယူကာ ကိုယ္အပူခ်ိန္တက္တာ

အရမ္းျမန္လြန္းေစကာ ခႏၥာကိုယ္ရဲ့ အပူခ်ိန္ထိန္းညွိေပးတဲ့ စနစ္

(Thermoregulatory Mechanism) က ကိုယ္အပူခ်ိန္ကို ျမန္ျမန္

ျပန္မခ်နိုင္ခင္မွာ ကိုယ္အပူခ်ိန္က ၄၀ ဒီဂရီ ဆဲစီးယက္ေက်ာ္သြားျပီး

အပူခ်ိန္ထိန္းညွိေပးတဲ့ စနစ္ပါ ယာယီပ်က္သြားတဲ့ အတြက္ ျဖစ္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီစနစ္ရဲ့ ကိုယ္အပူခ်ိန္ကို အဓိက ခ်ေပးတဲ့ နည္းလမ္းက ေခြ်းထြက္ေစျခင္းနည္း

ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစနစ္ ပ်က္သြားတဲ့အတြက္ ေ၀ဒနာခံစားရသူရဲ့ လကၡဏာေတြက ………..

ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊
ပ်ိဳ႔ျခင္း၊ အန္ျခင္း၊
အသားမ်ားတဆတ္ဆတ္ တုန္ကာ ေခြ်းမထြက္ျခင္း၊
အသားက
အလြန္ပူျခစ္ေနျခင္း၊
ေဒါသထြက္ စိတ္ရွဳပ္ေထြး ေနျခင္း၊
လံုး၀ သတိလစ္
ေမ့ေမ်ာသြားျခင္း တို႔ကို ခံစားရတတ္ပါတယ္။

ဒီလို ျဖစ္ေနတဲ့
ေ၀ဒနာရွင္ကိုေတြ႔ရင္ အသက္ကယ္ဖို႔ ဘာေတြလုပ္ေပးသင့္သလဲ ဆိုေတာ့

(၁)
လူနာဟာ ေနပူက်ဲေတာက္ ကြင္းျပင္မွာ လဲေနတာ ျဖစ္ရင္ အရင္ အရိပ္ထဲကို ေရႊ႔ပါ။

(၂)
ကိုယ္အဂၤါ အစိတ္အပိုင္းေတြ ဗလာက်င္း ျဖစ္ေနရင္ ေရစို၀တ္နဲ႔ ပတ္ေပးထားပါ။

(၃) လူနာဟာ အျမန္ဆံုး အေအးခံဖို႔ လိုအပ္ေနတာမို႔ ေရပတ္တိုက္ေပးျပီး
ယပ္ေတာင္ေလ သို႔မဟုတ္ ပန္ကာေလ ခံေပးပါ။

(၄) ေပါင္ၾကားနဲ႔
ခ်ိဳင္းၾကားမွာ ေရဖတ္၀တ္ ထားေပးပါ။ လဲေပးပါ။ ျဖစ္နိုင္ရင္ ေရခဲကို
အ၀တ္နဲ႔ထုပ္ျပီး ထားေပးပါ။

(၅)
ေရဓာတ္ေတြ အမ်ားၾကီး ဆံုးရွံဳးသြားျပီး ေသြးေပါင္ပါ က်သြားတဲ့ အတြက္

အေၾကာကေန ေရဓာတ္အျမန္ ျဖည့္တင္းေပးဖို႔နဲ႔ အသားေတြတုန္ျခင္း၊ ေသြးေၾကာေတြ

က်ဥ္းသြားျခင္း စတာေတြကို တားဆီးဖို႔ အတြက္ ျဖစ္နိုင္ရင္ နီးစပ္ရာ ေဆးရံု

သို႔မဟုတ္ ေဆးခန္းကို ပို႔ေပးသင့္ပါတယ္။ (အကယ္၍ လူနာက လံုး၀ သတိမလစ္ဘဲ

ေရကို ေသာက္နိုင္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ မဆိုးပါဘူး။ ဒါေတာင္ ျဖစ္နိုင္ရင္ ဓာတ္ဆား

တိုက္သင့္ပါတယ္။ မရနိုင္ေတာ့လဲ ရရာ အရည္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးေပါ့။

တကယ္သာ ဂရုတစိုက္လုပ္ေပးရင္ ၁ နာရီကေန ၂ နာရီအတြင္း အသက္အႏၱရာယ္ကေန
လြတ္ကင္းျပီး အေကာင္းပကတိ ျပန္ျဖစ္နိုင္ေၾကာင္းပါ။
ဒီနည္းလမ္းေတြဟာ
ေဆးပညာနဲ႔ အညီ စနစ္တက် နည္းလမ္းမ်ား ျဖစ္လို႔ စိတ္ခ်လက္ခ် သံုးနိုင္ပါတယ္။

အယူသည္းျပီး ယံုမွားသံသယ ရွိရန္မလိုေၾကာင္း တင္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။
ဖတ္မိသမွ် မွတ္မိသမွ်